Çölyak
İçerik Haritası:
ÇÖLYAK
Çölyak, kişinin ince bağırsağında glüten alımına bağlı olarak oluşan ve genetik yatkınlık nedenlere dayana oto immün bir hastalıktır. Dünya genelinde yaşanma sıklığı için %1 yani her yüz kişiden birinde meydana gelme durumu söz konudur.
Hastalık ince bağırsaklardaki bağışıklık mekanizmasının arpa, buğday, çavdar tüketimi sonrasında savunma oluşturması sonucunda başlar. Bu besinlerin içeriğini saldırı kabul eden ince bağırsaktaki küçük çıkıntı biçimindeki vilon adı verilen yapılara zarar verir. Bu durum damarların zarar görmesi anlamına gelmektedir. Zarar gören damar besin emilimlerini doğru yapamayacağı için vücut zarar görür.
Çölyak hastalığı genetiksel ve kalıtsal bir hastalıktır. Kalıtsal olması da aile içindeki bireylerde yaşanacağı anlamına gelir. Kişinin ailesindeki çocuk, kardeşi, annesi, babasında hastalığın oluşma riski %10’dur.
Çölyak hastalığında erken teşhis başka bağışıklık sistemi rahatsızlıklarının olmasını önlemek amaçlıda değerlendirilebilir.
Çölyak belirtileri
Hastalık belirtileri yaşa göre değişlikler göstermektedir. Belirtiler yetişkinlerde zayıflama, yorgunluk hissi, ishal, şişkinlik, gaz ağrısı, bulantı, kabızlık ve kusma gibi şikayetleri olabilir. Hastalık sindirim sitemiyle alakalı olsa da hastaların yarısından çoğunda farklı belirtilerde yaşanabilir. Bunlar;
- Kansızlık ve demir eksikliği
- Mide ekşimeleri
- Dalak fonksiyonlarında azalma
- Ciltte kaşıntılı döküntüler
- Ağız yaraları ve ağız ülseri
- El, ayak uyuşmaları
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Kemik yoğunluğunda kayıplar
- Kemik yumuşaması
- Eklem ağrıları
- Sinir sistemi problemleri
Çocuklarında karşılaşabileceği belirtiler mevcuttur.
- Kaslarda erime
- Şişkin göbek
- Gelişim bozukluğu
- İştahsızlık
- Kronik ishal
- Kusma
- Kabızlık
- Kilo kaybı
- Sinir hali
- Ergenlikte gecikme
- Öğrenme güçlüğü
- Hiperaktivite
Çölyak hastalığının kişilere yaşatabileceği bazı uzun dönemli etkileri olacaktır. Bunlar;
- Erken başlayan Osteoporoz
- Erken başlayan Osteopani
- Kısırlık
- Düşük
- Demir eksikliği
- Laktoz intoleransı
- Miyopati
- Ataksi
- Epileptik nöbetleri
- Nöropati
- Migren
- Demans
- Çeşitli nörolojik etkiler
- Bağırsak kanseri
- Safra kesesi problemi
- Periferik ve santral sinir sistemi bozuklukları
- Pankreas problemleri
- Vitamin eksikliği
- Mineral eksikliği
Çölyak hastası nasıl beslenir?
Tabi ki beslenme tarzında glüten yer alamayacaktır. Hastalığın en zor kısmı da belki budur. Ancak doğal olarak glütensiz besin seçenekleri de oldukça fazladır. Doğal seçenekler maddi anlamda hastalara kolaylık sağlayacaktır. Dolayısıyla bu doğal gıdalar nelerdir onlardan bahsedelim;
- Sebzeler
- Meyveler
- Kırmızı et
- Beyaz et
- Balık ve deniz ürünleri
- Süt ve süt ürünleri
- Fındık
- Baklagiller
- Fasulye
Çölyak Teşhisi
Teşhiş için bazı testler yapılır. Bunlar;
- Kanda antikor testi
- Genetik testler
- Endoskopi
Çölyak tedavisi için yaşam boyu glüten diyeti önemlidir.
Sağlıkta öğrenmek isteyeceğiniz konular için Dr. Soytürk
